Jak odmienić “Facebook”, “Google”, “YouTube”, “Skype”, “pendrive”

Facebook, Google, YouTube, Skype, pendrive – z pisownią tych wyrazów nie mamy problemu wtedy, gdy w zdaniu występują one w formie podstawowej (w mianowniku). Sprawa się komplikuje, gdy przyjdzie nam odmienić te słowa, np. Lubię oglądać filmy na (YouTube); Siostra kopiuje pliki z mojego (pendrive). Jak to zapisać? Polacy potrafią być bardzo twórczy w tej kwestii. Wariantów widziałam sporo, ale – aby nie mieszać Ci w głowie – podam wyłącznie wersję poprawną. 

Poniższa tabela zawiera poprawnie zapisane nazwy:

M. (kto? co?)	Facebook	Google	YouTube	Skype	pendrive
D. (kogo? czego?)	Facebooka	Google'a	YouTube'a	Skype'a	pendrive'a
C. (komu? czemu?)	Facebookowi	Google'owi	YouTube'owi	Skype'owi	pendrive'owi
B. (kogo? co?) (potocznie)	Facebooka	Google’a	YouTube’a	Skype’a	pendrive’a
B. (kogo? co?) (starannie)	Facebook	Google	YouTube	Skype	pendrive
N. (kim? czym?)	Facebookiem	Google’em	YouTube’em	Skype’em	pendrive’em
Msc. (o kim? o czym?) W.	Facebooku	Google’u	YouTubie	Skypie	pendrivie lub: pendriwie

Wiesz już, jak odmienić tytułowe rzeczowniki. Teraz wyjaśnię, dlaczego zapisuje się je w podany sposób.

 

Najważniejsza zasada…

… jest prosta! Kluczem do sukcesu jest wymowa:

Jeśli zakończenie wyrazu wymawiamy inaczej, niż piszemy, to w odmianie przed polską końcówką należy postawić apostrof.

Czyli jeśli „YouTube” wymawiamy [jutjup]*, czyli pomijamy ostatnią zapisaną literę „e”. Jeśli więc zapisujemy nazwę tego serwisu w przypadku innym niż mianownik, używamy apostrofu:

• Ściągam film z YouTube’a.
• Zdobyłem rozgłos dzięki YouTube’owi.

Przedziwnie wygląda ten odmieniony YouTube, prawda? Wielka litera w środku wyrazu, niewymawiane „e”, apostrof i dopisana polska końcówka.

Apostrof pominiemy, gdy będziemy odmieniać nazwę portalu społecznościowego Facebook. Tutaj bowiem ostatnia widoczna litera jest taka sama jak wymawiana głoska („k”):

• Jestem uzależniona od Facebooka.
• Popularność moich zdjęć zawdzięczam Facebookowi.

A oto powyższe wyjaśnienia ujęte w wersji przystępnej dla wzrokowców:

YouTube’em – uwaga na narzędnik (kim? czym?)

Pewnie zwróciłeś uwagę, że w tabeli na początku strony niektóre rzeczowniki miały zdublowane „e” – stało ono przed apostrofem i po nim (np. z YouTube’em). Mogło ci się to wydać dziwne, bo niby po co dopisywać po apostrofie literę, która przed nim już jest? Ano po to, aby w pisowni oddać wymowę odmienionego rzeczownika. Jeśli po apostrofie pomijałoby się „e”, oznaczałoby to, że się go też nie czyta. Gdyby więc pisało się: „z YouTube’m” (co jest błędne), należałoby odczytywać: [ju tjubm], bo przecież to „e” przed apostrofem jest nieme, czyli się go nie wymawia. Polska końcówka to „-em” i właśnie w tej postaci powinna się znaleźć po apostrofie:

• W pracy mam dużo do czynienia z YouTube’em i Skype’em.
• Nie rozstaję się z moim pendrive’em.
• (przenośnie) Swoją wątpliwość skonsultuję ze starym dobrym wujkiem Google’em.

Oczywiście problem nie istnieje przy wyrazach zakończonych inaczej niż „e” niemym, np. Facebook (z Facebookiem).

 

Na YouTubie – wyjątkowy miejscownik (o kim? o czym?) i wołacz

Gdy oglądasz coś na [ju tjubje], umawiasz się z kimś na [skajpie], czy masz coś na [pendrajwie], zdajesz sobie z tego sprawę, czy nie, zmiękczasz końcowe spółgłoski:

• na [ju tjubje] → twarde „b” na „b” zmiękczone (co po polsku zapisuje się jako „bi”, np. bierki, biuro),
• na [skajpje] → twarde „p” na „p” zmiękczone („pi”, pióro, pianino),
• na [pendrajwje] → twarde „w” na „w” zmiękczone („wi”).

Aby to zmiękczenie oddać w pisowni, trzeba spolszczyć końcówkę, czyli zrezygnować z niemego „e” i apostrofu. Dodatkowo w wyrazie „pendrive” można zastąpić obce „v” rodzimym „w”, którego zmiękczanie jest dla nas naturalne (np. wiek, większość, wiertło):

• Mam swój kanał na YouTubie.
• Ach, YouTubie, YouTubie, dlaczego działasz tak wolno?
• Spotkajmy się na Skypie dziś o szesnastej.
• Swoją pracę dyplomową trzymam na pendrivie (pendriwie).

To ostatnie – pendriwie – wygląda chyba najdziwniej. Można się pomylić i przeczytać [pendriwje] zamiast [pendrajwje]. Jestem zwolenniczką pełnej polonizacji pisowni nazwy tego przydatnego urządzenia. Skoro mamy „komputer” i „smartfon”, dlaczego by nie mieć i „pendrajwa”? Mnie się podoba i uważam, że wygląda dobrze.

 

Starannie i potocznie

Jeśli zajrzysz do słownika ortograficznego, znajdziesz tam informację, że zarówno „Google”, jak i „YouTube” to nazwy nieodmienne. Nie trzeba długo szukać, żeby się przekonać, że Polacy jednak je odmieniają. Czyli można odmieniać, czy nie?

I tak, i nie – zależy to od sytuacji, w której się znajdujesz. Jeśli chcesz brzmieć oficjalnie lub bardzo starannie, używaj form mianownikowych. Na co dzień nikt się nie obrazi, jeśli obejrzysz film na YouTubie lub znajdziesz coś w Google’u.

Zaliczam się do grupy osób odmieniających omawiane nazwy. Po prostu dobrze mi one brzmią. Tak samo odmieniam nazwę sklepu z meblami – Ikeę i jestem zwolenniczką uznania „kakaa” za formę poprawną w ogóle, nie tylko w języku potocznym.

Jeśli jednak dziwnie ci brzmią zdania: „Znalazłem to zdjęcie w Google”, „Zwiastun filmu można obejrzeć na YouTube”, możesz wybrać wariant neutralny. Postaw przed nazwą rzeczownik pospolity, którego odmiana jest bezsprzeczna, np.:

• Znalazłem to zdjęcie za pomocą wyszukiwarki Google.
• Zwiastun filmu można obejrzeć w serwisie YouTube.

Oczywiście to rozwiązanie można stosować również na co dzień. Tylko… czy takie sformułowania nie brzmią trochę sztucznie?

 

W tabeli na początku artykułu podałam dwie formy rzeczowników w bierniku. Niech zgadnę: bliższe ci są te, które opisałam jako potoczne? No właśnie. Codzienność to potoczność, więc częściej usłyszysz formy biernika brzmiącego jak dopełniacz, np.

• Podaj mi (kogo? co?) tego pendrive’a.

Również:

• Wyślij mi (kogo? co?) mejla w tej sprawie.
• Dostałam (kogo? co?) SMS-a od mojej dobrej znajomej.

Staranną odmianę polszczyzny cechują formy biernika równego mianownikowi.

• Podaj mi (kogo? co?) ten pendrive.
• Wyślij mi (kogo? co?) mejl w tej sprawie.
• Dostałam (kogo? co?) SMS od mojej dobrej znajomej.

 

Mam nadzieję, że moje wyjaśnienia były zrozumiałe, a wiadomości, którymi się podzieliłam, na długo zostaną ci w pamięci.

 

 

* Lub jeśli wolisz: [ju tub] – nie ma to jednak żadnego wpływu na pisownię.