Właściciel pewnej restauracji miał bzika na punkcie noży. Dlatego kelner musiał pilnować, aby codziennie liczba noży się zgadzała. Gdyby któryś nóż zginął, kelner miałby nieprzyjemności. Dlatego na koniec każdego dnia liczył noże, podśpiewując: Liczy noże, niechby nie!

Dzięki tej historyjce zapamiętałam niektóre partykuły. Przydało się na klasówce w ósmej klasie. A teraz powiem ci to, o czym w szkole nawet się nie wspomina.

Kultura Języka: Co to są partykuły?

Liczenie noży to pomysłowe połączenie partykuł: li, czy, no, że, niech, by, niechby, nie. Dobre, by zaliczyć klasówkę, ale to zdanie nie zawiera wszystkich partykuł. A już na pewno nie obrazuje całego ich bogactwa.

Partykuła – emocjonalna mistrzyni!

Partykuły to wyrazy, które w zdaniu mogą pełnić najróżniejsze funkcje. Za ich pomocą mówiący może wyrazić…

niepewność,

Podobno te dwa banki się wkrótce połączą.

irytację, zniecierpliwienie,

No chodźże tu!

Chodź no tu!

O co ci znowu chodzi?

Odbiło ci czy co?

Powariowaliście czy jak?

przypuszczenie,

Pewnie Kazik znów się spóźni.

Mamie by się to nie spodobało.

Może odwiedzę was w sobotę.

wątpliwość,

Czy aby na pewno musimy uczyć się tych wszystkich wzorów na pamięć?

Czyżbyś zapomniał o swojej obietnicy?

życzenie,

Oby nam się tym razem udało.

Obym był fałszywym prorokiem.

Żeby tylko autobus przyjechał punktualnie.

Poszłoby się już do domu, prawda?

Niechby tylko na siebie spojrzeli…

Niech no ja go dorwę!

potwierdzenie, zaprzeczenie,

(Zaplanowałaś już wakacje?)

Nie, to dopiero przede mną.

Tak, jadę na Mazury.

Oczywiście!

polecenie,

Niech pani usiądzie.

pytanie,

Czy chce pan wody?

… a nawet groźbę.

Tylko spróbuj jej nie posłuchać!

Sporo tego, prawda? A jednak czujesz niedosyt. No właśnie. Przecież tylko można użyć w innym znaczeniu…

Miejsce ustawienia partykuły zmienia znaczenie

Partykuły to takie wdzięczne wyrazy, które potrafią zupełnie zmienić znaczenie słowa, a nawet całego wypowiedzenia. Bo wszystko zależy od tego, gdzie taką partykułę się umiejscowi:

  1. Chyba Natalka wyszła na spacer z psem.
  2. Natalka chyba wyszła na spacer z psem.
  3. Natalka wyszła chyba na spacer z psem.
  4. Natalka wyszła na spacer chyba z psem.

Da się tak z innymi częściami mowy?

Partykuły dla wnikliwych

W obszernym zbiorze partykuł (pewnie, tak, oczywiście, chyba, właściwie, może, podobno, ponoć, bodaj, właśnie, zresztą, nawet, już, oby, ani, żeby, tylko, jedynie, –li, czy, no, -że, niech, by, niechby, nie) występują takie, które są również spójnikami, np. ani, że, żeby. Skąd masz wiedzieć, co jest czym?

Niezbędny jest kontekst:

Wcale nie takie trudne, prawda? Albo mówiąc pozytywnie: Dość łatwe, prawda?

Jedna odpowiedź

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.